
राष्ट्रिय मानवअधिकार आयोगको टोलीले भैरहवा आएर राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा)का सभापति रवि लामिछानेसँग भेटघाट गरी कारगारको अवस्थाबारे जानकारी लिएको छ । सोमबार बिहान ११ बजे आयोगको टोली भैरहवास्थित जिल्ला कारागार आएको हो ।
कारागारमा पुगेर रविलाई भेटेपछि आयोगकी आयुक्त लीली थापाले रुपन्देही कारागारमा कैदीबन्दीका लागि न्युनतम सेवासुविधा र कारागारमा हुनुपर्ने कुनै मापदण्डको पलना नगरिएको बताइन् । उनले भनिन्, ‘कैदीबन्दीहरु एकआपसमा कोचाकोच गरेर सुत्नुपरेको रहेछ, क्षमताभन्दा तेब्बर बढी कैदीबन्दी राखिएको छ । पुराना भवन जीर्ण छ’, उनले भनिन् ।
यस्तै, थापाले लामिछानेलाई कारागार स्थानान्तरण गर्न रोकिएको सम्वन्धमा गम्भीर चासो व्यक्त गरिन् । ‘उहाँले कारागार सरुवाका लागि निवेदन दिएर अदालतले पनि अनुमति दिइसकेको रहेछ । तर, के कारणले हो अहिलेसम्म सरुवा गरिएको छैन । यो गम्भीर विषय हो । यसबारे म काठमाडौं गएपछि आयोगको टीमसँग छलफल गरेर विस्तृत बाहिर ल्याउँछौं ।’
उनले यस विषयमा काठमाडौं गएर कारागार व्यवस्थापन विभागसँग छलफल गर्ने पनि जानकारी दिइन् । लामिछानेलाइ राखिएको ब्लकको झ्याल थुनेर र हिंडडुल गर्न नदिएर मानवअधिकार हनन् भएको उनले बताइन् । शौचालय पनि राम्रो नरहेको र बाहिर आएको जस्तो लामिछाने बस्ने ठाउँमा एसी, कुलर केही नभएको आयोग सदस्य थापाको भनाई छ । ‘दुईवटा पंखा छन्, बस्ने ठाउँ केही फराकिलो भए पनि शौचालय एकैठाउँमा छ, यो कुनै मापदण्ड होइन् ।’
लामिछाने बुटवलस्थित सुप्रिम सहकारी ठगी प्रकरणमा पुर्पक्षका लागि रुपन्देहीको भैरहवा कारागारमा थुनामा छन् । आयोगले सय दिनसम्म बन्दी कक्षबाट बाहिर हिंडडुल गर्न नदिएर लामिछानेमाथि मानवअधिकारको हनन गरिएको बताएको छ ।
सुरक्षाको कारण देखाएर लामिछानेलाई राखिएको कोठाको झ्याल थुनिएको आफूहरुलाई कारागार प्रशसनले जानकारी गराएको बताउँदै थापाले यसमा आपत्ति जनाइन् । कारागार व्यवस्थापनले झ्याल बन्द गरेर र लामिछानेलाई स्वच्छ हावामा हिंडडुल गर्न नदिएर न्युनतम मानव अधिकार हनन गरेको प्रतिक्रिया उनको छ ।
कारागार अनुगमन पछि सञ्चारकर्मीशीत कुरा गर्दै उनले भनिन्, ‘लामिछानेको कोठामा दुइटा पङ्खा छ । शौचालयको अवस्था नाजुक देखियो । साथै कारागारमा पत्रपत्रिका नआउने भएकाले पढ्ने सुविधा पनि भएको पाइएन ।’
आयोगकी सदस्य थापाको नेतृत्वको टीमले भैरहवास्थित कारगारमा लामिछानेलाई राखिएको ब्लक नम्बर ४ र अन्य कैदीबन्दीलाई राखिएको भवन अनुगमन गरेको हो । पूर्व गृहमन्त्री समेत रहेका लामिछानेलाई कारागार प्रशासनले उपलब्ध गराएका सेवा सुविधाबारे विभिन्न खबर सार्वजनिक भएपछि यथार्थ बुझ्न अनुगमन गरिएको आयोगले जनाएको छ । मानवअधिकार आयोग लुम्बिनीका प्रमुख हरि ज्ञवाली, इन्सेक जिल्ला प्रतिनिधि रीमा बीसी अनुगमन सहभागी थिए ।
लामिछानेलाई राखिएको ब्लकमा आयोग सदस्य थापाले लामिछानेसित भेट गरेकी हुन् । इन्सेन रुपन्देही प्रतिनिधि विसीले बाहिर आएको जस्तो सुविधै नभएको र अधिक सुविधा भएको भन्ने नरहेको जनाइन् । ‘तर, कारागारमा हुनुपर्ने न्युनतम मापदण्ड रविजी मात्रै होइन्, कुनै कैदीबन्दीले पनि पाउनु भएको छैन’, उनले भनिन् ।