तर राईका अनुसार यो सङ्ख्या विगतभन्दा कम हो । विगत वर्षका तुलनामा यस वर्ष मौसम तथा अन्य कारणले पर्यटक वृद्धि हुने अपेक्षा गरिएको थियो । तर भदौ २३ र २४ गतेको जेनजी आन्दोलनको प्रभावका कारण लुम्बिनीमा पर्यटक सङ्ख्यामा कमी आएको सूचना अधिकारी राई बताउँछन् ।

कति आए तेस्रो मुलुकका पर्यटक ?
जनवरीदेखि सेप्टेम्बरसम्म ७१ देशका (भारतबाहेक) ७२ हजार ५१० पर्यटक लुम्बिनी घुम्न आए । खासगरी जुन र जुलाईमा वर्षायाम भएकाले अन्य महिनाको तुलनामा कम पर्यटक आएका राईको भनाइ छ ।

जनवरीदेखि सेप्टेम्बरसम्मको अवधिमा मार्च महिनामा सबैभन्दा धेरै पर्यटक आएका छन् भने जुनमा सबैभन्दा कम । मार्चमा २२ हजार २५० राहदानीधारी पर्यटक आउँदा जुनमा ९३३ जनाले मात्र लुम्बिनी भ्रमण गरेका कोषको तथ्याङ्कमा छ । यस्तै उक्त अवधिमा श्रीलङ्का, म्यानमार, थाइल्यान्डजस्ता मुलुकबाट बढी पर्यटक आएका राईले बताए ।

भारतीय पर्यटकको सङ्ख्या
लुम्बिनीमा भारतीय पर्यटकको सङ्ख्या जहिल्यै उल्लेखनीय हुने गर्छ । जनवरीदेखि सेप्टेम्बरसम्म भारतबाट १ लाख ८६ हजार ४४२ जना पर्यटक आए । भारतबाट सबैभन्दा धेरै मार्चमा ३४ हजार ९६३ पर्यटक लुम्बिनी आएका छन् भने सबैभन्दा कम सेप्टेम्बरमा ७ हजार ४०९ जना ।

आन्तरिक पर्यटकको अवस्था
बुद्ध जन्मस्थल लुम्बिनीमा जनवरीदेखि सेप्टेम्बरसम्मको अवधिमा नेपाली पर्यटकहरू ४ लाख ८२ हजार ६२६ जना आएका छन् । जनवरीदेखि मार्चसम्मको आँकडाअनुसार नेपाली पर्यटक सबैभन्दा धेरै जनवरीमा आएका देखिन्छन् भने सबैभन्दा कम जुलाईमा ।

यस्तै फेब्रुअरीमा ६० हजार ७३३ जना आउँदा मार्चमा ५० हजार ३५४ र अप्रिलमा ८३ हजार ६९५ पर्यटक आएका छन् । मेमा भने ९२ हजार ०९८ जना नेपाली पर्यटक लुम्बिनी घुम्न आए, जुलाईमा यो सङ्ख्या अति नै घटेर १९ हजार १८७ मा सीमित भयो । यस्तै अगस्टमा १८ हजार ८४१ र सेप्टेम्बरमा १४ हजार ०८८ जना नेपालीले लुम्बिनी भ्रमण गरेको कोषको रेकर्डमा छ ।

कस्तो प्रभाव पार्ला ?
लुम्बिनीमा संसारका एक सयभन्दा धेरै मुलुकबाट पर्यटक आउने गरेका छन् । खासगरी यहाँ धार्मिक किसिमका पर्यटकहरू आउने गर्दछन् । श्रीलङ्का, म्यानमार, चीनलगायत मुलुकबाट यहाँ धेरै पर्यटक आए पनि सङ्ख्याका हिसाबले आन्तरिक पर्यटकहरूकै घुइँचो लाग्ने गर्छ ।

धेरै सङ्ख्यामा नेपालीले लुम्बिनी भ्रमण गरे पनि उनीहरूको बसाइ भारतीयभन्दा पनि कम हुने गरेको छ ।

होटल व्यवसायी संघ लुम्बिनीका अध्यक्ष गोविन्द ज्ञवाली पर्यटकहरूको आगमन व्यापारभन्दा सङ्ख्या वृद्धि भएको तर्क गर्छन् । उनका अनुसार तेस्रो मुलुकका पर्यटकहरूले नेपाली र भारतीयले भन्दा धेरै खर्च गर्छन्, र उनीहरूको आगमनले यहाँको व्यापार व्यवसायमा राम्रो प्रभाव पार्छ ।

त्यस्तै लुम्बिनी आर्थिक अनुसन्धान केन्द्रका अध्यक्ष हुमराज भुसाल पनि स्वाभाविक रूपमा तेस्रो मुलुकका पर्यटकहरू आउँदा आर्थिक रूपमा लुम्बिनीलाई राम्रो प्रभाव पर्ने बताउँछन् । यसका लागि लामो समय लुम्बिनी बस्ने वातावरण बनाउनुपर्ने उनको सुझाव छ ।

भुसालले लुम्बिनीमा दातृ निकायले प्रदान गरेका पर्यटनमैत्री बसहरू लुम्बिनी सर्किटमा सञ्चालन गर्नुपर्ने, गौतमबुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल नियमित रूपमा सञ्चालन गर्नुपर्ने र भारतबाट आउने पर्यटकहरूलाई लुम्बिनी तथा आसपासका क्षेत्रमा थप समय बिताउने र खर्च गर्ने वातावरण बनाउनुपर्ने सुझाव दिए ।